İkame Mal

İkame; idame etme, sürdürme, yerine getirme, anlamına geliyor. İngilizce “substitution” olarak yazılır. Her birimizin ikametgâh adresindeki ikame, aslında yabancı olmadığımız bir kelimedir.

Mal; ihtiyaçlarımızı karşılayan maddeler ve hizmetler olduğunu belirtmiştik. İngilizce “goods” olarak yazılır. Bu iki kavram bir araya gelince “İkame mal” iktisatta ne anlama geliyor. İngilizce yazılımı ile “substitute goods”. Bunu açıklamaya çalışacağız.

İktisatta ikame mal; bir birlerinin yerine geçebilen mal, hizmet veya faktörlere denir. Aynı amaç için kullanılan mal veya faktörlerdir.

Her birimiz ihtiyaçlarımızı karşılamak için Pazar yerine gideriz. İhtiyacımız olan meyveyi portakal olarak alabiliriz. Fakat portakal yerine mandalina da alabiliriz. Nihayetinde turunçgil yiyerek vitamin ihtiyacımızı karşılamış oluruz.

Market alış-verişimizde pilav yapacağımız zaman pirinç yerine bulgur alabiliriz. Tereyağı yerine margarin de alabiliriz. Bu örneklerimizi çoğaltabiliriz.

Burada dikkat etmemiz gereken konu marka değişikliği ikame mal anlamına gelmez. A firmasının şampuanı yerine B firmasının şampuanını almak ikame mal anlamına gelmez. Bu sadece marka değişikliğidir. Marka değişiklikleri reklam, promosyon vb. girişimler ile değiştirilebilir. Marka ve firma değişikliğinin talep üzerine etkisi ikame mal konusu dışındadır. Bu tüketicinin gelir artışı ile ilgilidir. Gelir artışları moda, reklam vb. etkiler ile marka değişikliği yaratır.

İkame mal etkisinin pazara nasıl ektisi olur; onu da şöyle açıklayabiliriz. Pazarda portakal yerine mandalina tercih ettiğimiz zaman azalan talepten dolayı portakal fiyatlarının aşağı gittiğini görürüz. Aşağı giden portakal fiyatları ikame mallara nazaran doğal olarak ucuzlamış olur. Ucuzlayan fiyatlar tekrar tercihlerimizi değiştirmemize sebep olabilir.

İkame mal kavramı; üretim faktörleri arasında da kullanılmaktadır. Günümüzde vasıfsız işçilik ücretleri çok yükseldiği zaman, bu işleri yapabilecek makineler üretilerek kullanıma başlıyor. Çevremizde ev eşyası taşıma işlemlerini gözlediğimiz zaman yüksek binalara ev eşyalarını artık küçük basit asansörlerin taşıdığını görmekteyiz. Bu örnekleri inşaat işlerinde de görmekteyiz. Bu da bize üretimde emeğin yerine sermayenin aldığını, emeğin ikame faktörünün sermaye olduğu sonucuna vardırıyor.

Sonuç olarak; biz tüketiciler bilinçli davranıp tüketim alışkanlıklarımızı ikame mal bilgimize göre değiştirip Pazar fiyatlarına etki ederek, aile bütçemize katkı sağlayabiliriz. Gelecek yazılarımızda görüşmek üzere hoşça ve dostça kalınız.