Kur’an-ı Kerim’den Sonra En Çok Okunan Dini Eser: Sahih-i Buhari

Yayınlama: 19.02.2025

Düzenleme: 19.02.2025 23:37

A⁺

A^-

Kur-an’ı Kerim bu topraklarda yaşayan her ailenin evinin kütüphanesinde, en müstesna alanında özenle yerini alır. Türk ve Müslüman ülkemizin bireyleri Allah kelamı Kur-an’ı Kerim’i mutad olarak okur. Arapça olarak indirilen Kur-an’ı Kerim’i daha iyi anlayabilmek için ecdadımız 1330 tarihinde ilk Kur-an’ı Kerim mealini satır arası olarak hazırlamıştır. Karahanlılar döneminde hazırlanan bu ilk satır arası Türkçe Kur-an’ı Kerim mealinin asıl ve tam nüshası bu gün İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde TİEM 73 numaralı envantere kayıtlı ve teşhirdedir.

Kur-an’ı Kerim’i daha iyi anlayabilmek için Müslümanlar kutsal kitabımızdan sonra hadisi şeriflere müracaat etmişlerdir. Hadis-i şerif bildiğiniz üzere, “Hz. Muhammed’in sözleri, davranışları ve başkalarının yaptığı kendisi tarafından tasvip edilen hareketleri.” olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenden dolayı ülkemizde ehl-i sünnet akidesi üzerine olan Müslüman Türk halkı Allah’ın kitabı Kur-an’ı Kerim’den sonra en itibarlı olarak hadis kitaplarının sıhhatçe en kuvvetlisi olan “Kütüb-ü Sitte” içerisinde yer alan Sahih-i Buhari’yi bilmektedir.

Sahih-i Buhari (el-Câmiu’s-Sahîh); Buhari’nin Kur-an’ı Kerim’den sonra en güvenilir kitap olarak kabul edilen, sahih hadisleri toplayan eseridir. Ülkemizde İmam Buhari olarak anılan, Muhammed b. İsmail Buhari, atayurdumuz Türkistan’da bu günkü Özbekistan’ın Buhara şehrinde 20 Temmuz 820 tarihinde dünyaya gelmiştir. Türk-İslâm alimlerinin önde gelen kişilerindendir.

Daha çocuk yaşta iken babasını kaybetmiştir. Eğitimine Buhara’da başlamış, 16 yaşına geldiğinde annesi ve kardeşi ile hacca gitti. Annesi ve kardeşi hacdan sonra Buhara’ya dönmüşler fakat Buhari Mekke’de kalmış ve hadis ilmine devam etmiştir. Daha sonra defalarca gittiği Bağdat’ta İmam Ahmet Bin Hanbel ile görüşüp ondan istifade etmiştir. Basra, Belh, Hicaz, Humus, Kufe, Medine, Nişabur ilim öğrenmek için defaatle gittiği ve kaldığı şehirlerdir. Uzun seyahatleri sonunda derlediği hadislerle geniş bir kütüphane kurmuştur.

Bilgisini kimseden esirgememiş, kendisinden ilim öğrenmek isteyen herkese ders vermiştir. Fakat büyük devlet adamlarından uzak durmuş, sadece kendi çocuklarına ders vermesini isteyen devlet ileri gelenlerine; ilmin belli zümrelere tahsis edilemeyeceğini söyleyerek bu istekleri red etmiştir. İmam Müslim ve Tırmizi gibi önemli hadis alimleri de Buhari’nin talebelerindendir.

Semerkant yakınlarındaki Hantek kasabasında 31 Ağustos 871’de vefat etmiştir.

300 binden fazla Hadis-i şerifi senetleri ile birlikte ezbere bilen Buhari’nin en önemli eseri, az önce de belirttiğimiz gibi hadisleri bir araya getirdiği Sahih-i Buhari adıyla bilinen Cami’us Sahih’dir. Diğer eserleri et-Tariḫu’l-kebir, et-Tariḫu’l-evsaṭ, et-Tariḫu’ṣ-ṣagir, Kitabü’ḍ-Ḍu’afa’i’ṣ-ṣağir, Kitabü’l-Küna, et-Tevariḫ ve’l-ensab, el-Edebü’l-müfred, Ḫalḳu ef’ali’l-ibad, Ref’u’l-yedeyn fi’ṣ-salat, Kitabü’l-Ḳıra’ati halfe’l-imam’dır.

İmam Buhari hadis ilminde ilk üç asrın önemli şahsiyetlerinden ve tartışmasız otoritelerindendir.

Uzun yıllar Rus ve devamında Sovyetler hakimiyetinde kalan topraklarda bulunan İmam Buhari’nin kabri Özbekistan devleti tarafından özenle muhafaza edilmiş ve şimdilerde büyük bir külliye olarak yeni baştan inşa edilmektedir. Bu külliyede büyük Türk ve İslam alimi İmam Buhari’ye özenle anıt bir kabir, türbe de inşa edilmektedir. Külliyede İmam Buhari Enstitüsü, Müzesi, Cami, Türbe… yer almaktadır. Yine bölgede geçmişle uyumlu konaklama yerleri (oteller) çarşılar (alış veriş merkezleri) inşa edilmektedir. Geçtiğimiz yıl ziyaret etme imkanı bulduğumuz bu mekanlarda bizleri sevindiren bu kardeş Türk devletinde saydığımız projelerin çoğunda Türkiye’den insanlarımızın imzası olmasıydı. Mimari projelerde, kültür projelerinde işbirliği ve imzamızın olması güzel bir duygu. Daha güzeli bu işbirliğinin iki devlet ve kardeş halk arasında gelişerek devam etmesidir.