Marjinal Fayda

Fayda; menfaat, kazanç, kâr,… anlamlarında da kullanılır. İngilizce “benefıt” olarak yazılır. Kısacası, mal veya hizmetin ihtiyaçlarımızı karşılama miktarıdır.

Marjinal ise; uç, sınır, kenar anlamındadır. İngilizce “marginal” olarak yazılır. Bu iki kelime bir araya gelince. Marjinal fayda, İngilizce “marginal benefıt” olarak yazılır ve iktisaden ne anlama gelir bunun üzerinde duracağız.

Bu kavram, 18.-19. YY. iktisatçıları tarafından ortaya atılmış ve tartışılmağa başlamıştır. Biz burada, literatür tartışmalarına girmeden, biz bireysel tüketiciler açısından konuyu ele alacağız.

Faydanın da, marjinal faydanın da mutlak ölçülebilirliği yoktur. Bu konuda ki değerlendirmeler daima objektif değil, subjektiftir.

Konuyu tüketiciler açısından şöyle açıklayabiliriz: Sıcak bir yaz gününde yediğimiz bir külah dondurmanın bizi ne kadar rahatlattığını ne kadar sevdiğimizi hepimiz çok iyi biliriz. Üstelik besin değeri olarak da sağlımıza faydası vardır. Dondurma yemeğe devam ettiğimiz zaman 2. külah, 3. külah ….. daima hoşumuza gittiğini ve sağlımıza yediğimiz her külah dondurmada katkı sağladığı da bir gerçektir. Ancak belli bir sayıdan sonra dondurma yemeğe devam edebiliriz. Her yediğimiz dondurma içindeki besin değerleri açısından daima sağlımıza katkı sağlayacaktır. Sağlanan bu katkılar herhangi bir birim ile ifade edilip toplandığı zaman her külahtan sonra toplam katkı miktarının armış olduğunu görürüz. Bu bizim için, faydaların toplamı yani “Toplam fayda”dır. Buraya kadar hiçbir sorun yoktur.

Ancak, yediğimiz 1. külah dondurmanın bize sağladığı haz, 2. külah dondurmanın bize sağladığı haz, 3. külah …… bu hazları da her hangi bir birim ile ölçtüğümüz zaman toplam faydada olduğu gibi önceleri bize sağlanan hazzın arttığını görürüz. Yediğimiz herhangi bir külah sayısından sonra canımız ilk başlardaki kadar dondurma yemek istemez. Yani bize sağladığı haz azalmağa başlar. İşte burada ölçülen marjinal fayda dır. Bu önce yükselir, sonra durur ve hatta daha sonra düşer. Hâlbuki bu zamanlarda toplam fayda yani dondurmanın sağlımıza katkısı devam ediyordur. Ancak yeme zevkimiz kalmamıştır. Yani marjinal faydası artık yoktur. Hatta negatif olur. Eksilir. Öyle ki, belki de daha sonra dondurma görmek bile istemeyiz. İşte herhangi bir mal veya hizmetin marjinal faydasının artışının durduğu andan itibaren o mal veya hizmet bizim için artık ekonomik olmaktan çıkmıştır. Tüketimimiz tamamen bütçemize yüktür. İsraftır. Çevre kirliliğidir. Doğaya verdiğimiz zarardır.

Sonuç olarak, kendimizin ve aile üyelerimiz marjinal fayda kavramını hatırlayıp tüketim alışkanlıklarımızı buna göre gözden geçirmeliyiz. Gelecek yazılarımızda görüşmek üzere hoşça ve dostça kalınız.