Bazı kelimeler vardır; bir dönemin aynasıdır. Onlar konuşmalardan çekilip gitse de, dillerin kıyısında, bir köşede soluk alıp vermeye devam ederler. “Saye” kelimesi de onlardan biridir.
Bugün biri size “saye” dese, belki ne demek istediğini anlamazsınız.
Ama “sayende” veya “sayenizde” dediğinde, yüreğinizde bir sıcaklık hissedersiniz. Çünkü o kelimenin içinde, farkında olmadan bir teşekkür, bir şükran saklıdır.
“Saye” Farsça bir kelime; asıl anlamı gölge.
Ama bu gölge, karanlık değildir. Tam tersine, yakıcı bir güneşin altında insanı serinleten, koruyan, huzur veren bir gölgedir.
Eskiler, birinin iyiliğini anlatmak istediklerinde “Onun sayesiyle ayakta duruyorum” derlermiş. Yani “Onun gölgesinde, onun korumasında, onun desteğiyle…”
Ne kadar zarif, ne kadar insanî bir anlatım…
Bugün biz “sayende” diyoruz.
“Senin sayende iyileştim.”
“Senin sayende gülümsedim.”
Belki farkında değiliz ama her “sayende” dediğimizde, aslında birine “Teşekkür ederim” demiş oluyoruz.
Ama o sıradan bir teşekkür değil; içinde biraz vefa, biraz minnettarlık, biraz da sevgi var.
Çünkü “sayende” demek, “Sen olmasaydın yapamazdım” demektir.
“Senin varlığın bana iyi geldi” demektir.
Bir dostu düşünün. Zor bir gününüzde sessizce yanınızda oturmuş, hiçbir şey söylemeden sadece varlığıyla içinizi hafifletmiş. O an ona ne deseniz az gelir. Ama sonra belki bir gün, “Senin sayende dayanabildim” dersiniz.
İşte o cümlede kelimelerin önemi kalmaz; sadece duygunun ağırlığı vardır.
Bazen de “sayenizde” deriz.
O zaman dilimizin zarafeti bir basamak daha artar.
Bir büyüğe, bir öğretmene, bir doktora, bir dosta söylenir.
“Sayenizde bugün daha iyiyim.”
Küçük bir cümle, ama içinde koca bir vefa taşır.
Dilimiz, insan ruhunun aynasıdır.
Kelimeler yalnızca bilgi taşımaz; duygu taşır, nezaket taşır, tarih taşır.
Bir kelimeyi anlamak, bazen bir dönemi, bazen bir kültürü anlamaktır.
“Saye” kelimesi de bize şunu hatırlatır:
İnsan, insanın gölgesinde büyür.
Birinin şefkati, desteği, sözü, bazen bir ağacın gölgesi kadar kıymetlidir.
Ve biz o gölgenin altında serinlerken “sayende” deriz; belki farkında olmadan, ama yürekten.
Belki de bu yüzden bazı kelimeler hiç ölmez.
Onlar bir gölge gibi kalır üzerimizde; farkında olmadan dilimize, kalbimize karışır.
Ve biz ne zaman birine içten bir teşekkür edecek olsak, o eski kelimenin gölgesi yine düşer üzerimize:
“Sayende… sayenizde…”
Bir teşekkürün, bir gölgenin, bir kelimenin sıcaklığıyla yaşarız.
Ve insan, bazen sadece o gölgenin hatırına dünyayı biraz daha güzel bulur.