Talep (İstek)

İstek ihtiyaç anlamına gelen bu sözcük hiç birimize yabancı değildir. Çünkü her birimizin bir talebelik hayatı olmuştur. Dilimize Arapçadan geçmiştir. İngilizce’de “request” olarak kullanılır. Sosyal hayatımızda arkadaşlık ilişkilerimizde bu kelimenin yerine “Rica etsem” diye hitabını da çok kullanırız. 

Biz bu yazımızda iktisatta “talep” kavramını inceleyeceğiz.

Arz kavramı yazımızda belirttiğimiz gibi bu kavramı da Adam Smith 17. YY. incelemiştir. Arz, Talep ve Fiyat oluşumu birbirinden ayrılmaz parçalardır.

Pazara gittiğimizde aldığımız mal veya hizmet iktisaden “talep”tir. Biz tüketicilerin malları alma isteğimiz ve ekonomik gücümüz talebi oluşturur. Ekonomik gücü olmayan birinin alma isteği talep olarak değerlendirilemez. Bu olsa, olsa aklından geçen niyet ve hayallerdir.

Talebe etki eden faktörler;

Mevsim;

Moda;

Kişisel tercih;

Gereksinimin şiddeti;

İkame mal veya hizmetin ulaşılabilirliği.

Bu belirttiklerimizi ölçme imkanımız bulunmamaktadır. Ancak burada belirtmediğimiz “fiyat” ölçülebilir en etkileyici unsurdur.

Pazara çıktığımızda belli bir miktar 1 birim malın alıcısı çoğalınca satıcıların fiyatı hemen yukarı çıkardıklarını görürüz. Özellikle akşam pazarı diye tabir edilen satıcılar mallarını satamamış (yeterli talep oluşmamış) ise fiyatlarını aşağı çektiklerini görürüz. Böylece satışlarını arttırmış olurlar. 

Fiyatı artınca azalan talep ve fiyatı düşünce artan talep ilişkisine “talep esnekliği” talep kanunu denir. Bu daima “negatif”tir. 

Ülkede arzdan fazla talep var ise bu enflasyonist baskı oluşturur. Böyle durumlarda yönetim arzı hemen arttıramayacağı için talebin kısılmasına yönelik tedbirler alır.

Talebe en çok etki eden faktörün tüketicilerin gelir durumları olduğu gözlenmiştir. Gelir gelir düzeyi yüksek tüketicilerin artan fiyatlara tepkisinin az olduğu talebini etkilemediği gözlenmiştir. Gelir düzeyi düşük olan tüketicilerin artan fiyatlar karşısında tüketim alışkanlıklarını değiştirdikleri gözlenmiştir. Artan fiyatlar karşısında “ikame mal” kullanma alışkanlığı edinmek, her hangi bir markanın bağımlısı olmamak gibi basit önlemler gelir düzeyi düşük tüketicileri artan fiyatlar konusunda kısmen koruyabilir. 

Sonuç olarak; tüketim alışkanlıklarımız da rasyonel davranıp talep fazlalığı yaratmamağa fiyatların “fahiş” hale gelmemesine “enflasyonist” baskı oluşturmamağa dikkat etmeliyiz. Görüşmek üzere hoşça ve dostça kalınız.