Montrö İmzalandığı Gün Çanakkale

Bugün 1923 yılında Çanakkale Valiliği tarafından yayınlanan Çanakkale gazetesinin bir sayısından yansıyan Montrö Sözleşmesi günlerine bakacağız.

Türkiye’ye İstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi üzerinde kontrol ve savaş gemilerinin geçişini düzenleme hakkı veren Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandıktan birkaç gün sonra yayınlanan Çanakkale gazetesinin ilk sayfası, Çanakkale’de yaşanan heyecanı çok güzel yansıtıyor.

20 Temmuz 1936’da sözleşmenin imzalanmasından bir gün sonra bu simge geçit Türk ordusuna kavuşmuştu. 23 Temmuz 1936 tarihli Çanakkale gazetesi, haberi, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Başbakan İsmet İnönü ve Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ın fotoğraflarıyla vermiş:

“21 Temmuz 936 Salı” başlıklı haberin spotu şöyle:

“Çanakkale’nin yeniden askerleştiği gündür, unutma! Bu günü yaratan, Büyük Önder Kamâl Atatürk ve onun kurduğu Cumhuriyet rejimidir, bunu saygı ile an…”

Tanışman imzalı, “Askerleşen Çanakkale” başlıklı haber ise şöyle:

“Çok hisler vardır ki doluyor fakat tam manasıyla anlaşılamaz… İşte bunun için şu son üç gün Çanakkale’nin yaşadığı fevkalade günleri birkaç kelimenin, satırın dar çerçevesine sokarak anlatmak, duyulduğu gibi yazmak da imkânsız…

Seviniyoruz, içten gelen en yüksek duygularımızın bütün varlığıyla memnuniyet duyuyoruz… Nasıl duymayalım? Dünya harbinin en büyük ve kuvvetli, cesur milletlerinin en büyük ordu ve donanmalarına tek başımıza yurtseverliğin en yükseğini işle, etle, kanla göstererek karşı koyduk, her avuç toprağını kanımızla suladığımız bu öz vatan toprakları 20 uzun yıl özlediği ordusuna kavuştu. Bu kavuşuş gününü yaşayan bizler, yurdun en büyük tarihsel günlerinden birini yaşadık.

Boğazın mavi sularını dolduran Yavuz ve arkadaşları, şehrin her bucağında görülen tunç yüzlü ordu ve bunların hepsi bir tek ve yepyeni bir görünüm arz ediyor, askerleşen Çanakkale…

Cumhuriyet rejiminin bugüne kadar verdiği en büyük hasılattan biri de bu oldu… Siyasi yollarla kazanılan bu zafer altın kalemle genç, Cumhuriyetçi Türk milletinin tarihine yazılacaktır. Bu günü bize yaratan Büyük Önder Atatürk ve onun yüksek dehasından hız alan hükumetin başında olan kahraman İsmet İnönü, bugün Cumhuriyetin en büyük güvenini kazanmış olan eşsiz Türk ordusunun mümessile olan Mareşal Fevzi Çakmak, geceli gündüzlü yorulmaz mesaiyle memleket severliğini ve Türk’ün dost siyasetini dünyaya tanıtan Tevfik Rüştü Aras ve mesai arkadaşları ulusun kalbinde yüksek yer tuttular…

Anafartalar kahramanına, Türk milletini yeniden yaratan ve bugünkü mevkiine ulaştıran en büyüğümüz Kamâl Atatürk’e sonsuz minnet ve şükran… Yaşasın Türk Milleti.”